رئیس شورای سیاستگزاری روزنامه «دنیای خودرو» در این باره نوشت:
بازار خودرو ایران که تابعی از عرضه است به دو دلیل عمده طی چند دهه اخیر روی آرامش بهخود ندید. نخستین آن چگونگی تولید است که بهدلیل نبود برنامهریزی درست در این بازه زمانی تحقق نمییافت و متاسفانه این روند همچنان ادامه دارد!
و دیگری واردات است که آن هم به دلایل تصمیمگیریهای خلقالساعه، غیر کارشناسی و تغییرات مداوم در آییننامه آن تاکنون شاهد اجرای کامل آن نبودهایم و بالطبع بازار هم متاثر از آنها در ربع قرن اخیر آرام نبوده است و ما در این مقاله کمی با تفصیل به آن میپردازیم.
۱- تولید یا مونتاژ؛ در صنعت خودرو ایران متاسفانه هنوز بین تولید و مونتاژ تفکیک قائل نیستیم؛ درحالی که باید بدانیم اگر یک خودرو از صفر تا صد آن در داخل کشور تولید شود ارزش افزوده حاصله تماما متعلق به ایران خواهد بود و چنانچه همان خودرو با قطعات منفصله یا CKD کاری جزء آمار تولید به حساب آید به طور متوسط ارزش افزودهای که نصیب ایران میشود ۲۰ درصد بوده و بقیه آن که ۸۰ درصد است به کشور صادرکننده قطعات تعلق میگیرد.
اصولا تمامی کشورهایی که دارای صنعت خودرو هستند ابتدا با مونتاژ شروع کردند و سپس به تدریج خودروساز شدهاند اما در ایران با کمال تاسف آن هم بعد از حدود ۶۰ سال همچنان مونتاژکاریم و یکی از دلایل اصلی خودروساز نشدن ایران در این بازه زمانی طولانی رویکرد دائمی به مونتاژ است و بعضی از مدیران واحدهای خودروساز چنان شیفته آن هستند که بعضا پرده تردید را به کناری زده و آشکارا از مونتاژکاری حمایت میکنند؛ چراکه در این عرصه آسانترین کار مونتاژ است!
و این شیوه با خودروساز شدن کشور منافات اساسی دارد؛ مضاف به اینکه میتوان سرود و خواند:
ارز حاصـل ز نفت مــا گشـته
عامل اشـتغـال بیـگانه
با چنین خط مشی و شیوه کار
صنعت ما شود چو ویرانه
۲- واردات؛ در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی خودرو در افکار عمومی کالای لوکس به حساب میآمد و مدتی هم واردات انواع آن ممنوع بود؛ بعدها که ضرورتا واردات خودرو تحت شرایطی آزاد شد تعرفهها و حقوق و عوارض گمرکی بهگونهای تدوین شده بود که واردات خودرو عملا غیر ممکن و یا تعلیق به محال بهنظر میآمد.
سپس واردات این کالا جهت کمک به پاسخگویی نیاز بازار به صورت فعلی درآمد. در همین راستا قرار است امسال با تمهیدات لازم ۹۰ هزار دستگاه خودرو وارد شود و تاکنون که حدود ۴ ماه از سال میگذرد حتی یک دستگاه هم وارد نشده است. آیا این طرح در ۸ ماهه باقیمانده بهطور کامل اجرایی خواهد شد؟ چنانچه بهطور کامل اجرا هم شود باز به صنعت خودرو ایران چیزی نمیافزاید و تنها مصداق این بیت خواهد بود:
ترسم نرسی به کعبه اِی اعرابی
این ره که تو میروی به ترکستان است
اعمال چنین سیاستهایی با هدف خودروساز شدن ایران مغایرت دارد و تنها یک نسخه مُسکن است و به صنعت خودرو ایران هم چیزی نخواهد افزود.
فرجام سخن اینکه: برای حل دائمی و اساسی مشکل تولید و واردات یک راهبرد جامع تدوین شود و بین تولید و مونتاژ تفکیک قائل شویم و واردات هم نیاز به نسخه شفابخش دائمی دارد و نه باری به هر جهت و سلیقهای عمل کردن.